Deprem Nedir? Deprem Türleri Nelerdir?
Yer içindeki kırılmalar nedeniyle ani olarak açığa çıkan sismik dalgaların yeryüzünde oluşturduğu titreşimlere deprem adı verilir. Dünyanın oluşumundan bu yana, sismik yönden aktif bulunan bölgelerde depremlerin sürekli oluştuğu ve buna bağlı olarak milyonlarca insanın ve barınakların yok olduğu bilinmektedir.
Türkiye’nin Depremselliği
Yurdumuz, dünyanın en etkin deprem kuşaklarından biri olan Alp – Himalaya Kuşağı üzerinde bulunmaktadır. Geçmişte yurdumuzda meydana gelen birçok yıkıcı depremle birlikte bu afetlerin gelecekte de devam etmesi beklenmektedir.
Deprem Bölgeleri Haritasına göre, Türkiye’nin %92’sinin deprem bölgeleri içerisinde yer aldığı ve nüfusunun %95’inin deprem tehlikesi altında yaşadığı belirlenmiştir.
Sismoloji Ve Deprem Mühendisliği
Zayıf veya kuvvetli yer hareketi farkı gözetmeksizin, depremin yer küresindeki etkisini bir bütün olarak ele alıp uzun dönemdeki etkisini inceleyen bilim dalına sismoloji adı verilir. Bu bilim dalı, sismik dalgaları inceleyerek depremlerin oluş sebeplerini araştırır.
Deprem mühendisliği ise, yapılarda hasar meydana getirecek kuvvetli yer hareketleri ile ilgilenir.
Depremin Oluşma Sebepleri
Depremlerin çoğu, tektonik hareketler sonucu meydana gelmektedir. Bunun yanında, volkanik hareketler, yeraltı mağaralarının çökmesi ve patlama nedeniyle de depremler oluşabilir.
Yer kabuğunun iç yapısından kaynaklanan tektonik depremler, bunların içerisinde en önemli olanıdır.
Deprem Türleri
Deprem yer hareketlerini; kökenlerine, odak derinliklerine, uzaklıklarına ve büyüklüklerine göre dört ana başlıkta inceleyebiliriz.
Kökenlerine Göre Depremler
- Tektonik Depremler
- Volkanik Depremler
- Çöküntü Depremleri (Maden, mağara çökmeleri)
- Patlama Depremleri (Nükleer Patlamalar)
Odak Derinliklerine Göre Depremler
Depremde enerjinin boşaldığı yer içindeki noktanın yeryüzüne olan en kısa uzaklığına depremin odak derinliği denir. Bu tanıma göre üç sınıflandırma yapılabilir:
| Deprem Sınıfı | Odak Derinliği |
|---|---|
| Sığ Depremler | < 70 km |
| Orta Derinlikteki Depremler | 71 km – 300 km |
| Derin Depremler | 301 km – 700 km |
Derin depremler çok geniş alanlarda hissedilir, buna karşılık yaptıkları hasar azdır. Sığ depremler ise dar bir alanda hissedilirken bu alan içinde çok büyük hasar yapabilirler.
Uzaklıklarına Göre Depremler
Deprem merkezinden depremin kaydedildiği istasyona olan uzaklığına göre depremler dört gruba ayrılabilir:
| Deprem Sınıfı | Mesafe |
|---|---|
| Yerel Deprem | < 100 km |
| Yakın Deprem | 100 km – 1000 km |
| Bölgesel Deprem | 1000 km – 5000 km |
| Uzak Deprem | > 5000 km |
Büyüklüklerine Göre Depremler
| Deprem Sınıfı | Büyüklük |
|---|---|
| Çok Büyük Depremler | > 8.0 |
| Büyük Depremler | 7.0 – 8.0 |
| Orta Büyüklükte Depremler | 5.0 – 7.0 |
| Küçük Depremler | 3.0 – 5.0 |
| Mikro Depremler | 1.0 – 3.0 |
| Ultra – Mikro Depremler | < 1.0 |