Beton Priz Süresi Nedir? Nasıl Ölçülür?
Priz taze betonun plastik halden katı hale geçmesidir. Sertleşme betondan yararlanılabilecek (kullanılabilecek) ölçüde dayanım kazanmasıdır. Beton priz başlama süresi ise, çimento ve suyun birleştiği zaman ile, çimento hamurunun fiziksel değişiklik göstererek katılaşmaya (plastikliğini kaybetmeye) başladığı zaman arasında geçen sürenin tanımıdır. Beton karışımındaki malzemelerin karılmaya başlandığı andan, betonda katılaşmanın başladığı ana kadar geçen süreye priz başlangıç süresi denir. Beton karışımındaki malzemelerin karılmaya başlandığı andan, betonda katılaşmanın sona erdiği ve sertleşmenin başladığı ana kadar geçen süreye priz sona erme süresi denir.
Priz başlama süresi betonun işlenebilirliği açısından oldukça önemlidir. Priz süresi katılaşmadan önceki süreyi temsil ettiğinden;
- Betonun taşınması (santral‐şantiye mesafesi, hava şartları vs)
- Kalıp işçiliği ve sıkıştırma süresi
- Yüzey perdahı gibi uygulamaların gerçekleştirilebilmesi için bilinmesi ve doğru zamanlanması gerekmektedir.
Deneyin amacı; betonun priz başlangıç ve bitiş sürelerinin belirlenmesidir. Deneyler elenmiş taze beton numunesi üzerinde gerçekleştirilir. TS 2987 Standardına uygun olarak deney gerçekleştirilir.
- Taze betondan priz süresi deneyi için numune alınması
- Taze beton 4 (4.75 ASTM) no’lu elekten elenir
- Elek üstünde kalan agrega ayrılır.
- Elek altında geçen çimento hamuru ve ince agrega yeniden karıştırılarak kalıba yerleştirilir ve priz süresi numunesi hazırlanmış olur
- Deney süresince numune 20‐25 C su havuzu içerisinde batık olarak bekletilir.
Penetrasyon Deney Yöntemi
- Penetrasyon aleti priz süresi numunesi üzerine batırılır.
- Sonda uç 25 mm batana kadar sondaya kuvvet uygulanır
- Uygulanan kuvvet göstergeden okunur.
- Uygulanan kuvvet, kullanılan sonda ucun kesit alanına bölünerek penetrasyon dayanımı hesaplanır.
- Penetrasyon Dayanımı‐Geçen süre Grafiği Çizilir.
Not: Priz süresi deneyine beton karıldıktan 2‐3 saat sonra başlanır. (Eğer beton karışımında priz hızlandırıcı katkı kullanıldıysa bu süre 1‐2 saat olmalıdır.)
Penetrasyon dayanımı değerinin 280 kgf/cm2 olduğu değere karşılık gelen süre priz sonu süresi olarak kabul edilir. Penetrasyon dayanımı değerinin 35 kgf/cm2 olduğu değere karşılık gelen süre priz başlangıç süresi olarak kabul edilir.