Segregasyon
Segregasyon Cambridge sözlüğünde “ayrı tutma, ayrıştırma, ayrılma” anlamlarına gelir. İnşaat sektöründe kullanılan anlamı ise buna paraleldir. Segregasyon, betonu oluşturan malzemenin birbirinden ayrılması anlamına gelir. Segregasyonun genel görünümü, agregalar arasında hava boşluklarının bulunduğu kaba ve daha çok taşlı bir beton görünümdür.
Çoğunlukla kiriş-kolon birleşim yerlerinde, köşelerde, uygun sıkıştırmanın yapılamadığı erişilemeyen alanlarda ve donatının yoğun kullanıldığı yerlerde yaşanır. Aynı zamanda sütunlarda, duvarlarda, temellerde de oluşabilir.
Segregasyon, geniş bir alana yayılırsa bu donatıyı açığa çıkarırsa ve bu durum betonun derinliklerine uzanırsa ciddi sorunlara neden olabilir. Bu nedenle, etkilenen alanlar mümkün olan en kısa sürede onarılmalıdır. Sadece yapısal elemanların görünümünü bozmakla kalmaz, aynı zamanda yapısal mukavemeti ve dayanıklılığı da azaltır. Segregasyon önlenebilir durumdaysa basınç ve eğilme dayanımı yüksek tamir harcı ile onarılmalıdır. Durum tamir edilebilecek boyutta değilse beton kırılarak yeniden dökülmelidir.
Uygun olmayan beton ve uygun olmayan yollar ile beton dökümü uygulaması, beton karışımında aşırı su gibi nedenlerle segregasyon oluşabilir. Segregasyon aynı zamanda betonun üniform özelliğini kaybetmesi anlamına gelir.
Segregasyon Neden Olur?
Beton yapılarda segregasyon oluşumunun önlenmesi zamandan ve paradan tasarruf sağlar ve yapısal olarak sağlam beton elemanların oluşturulmasına olanak sağlar. Bu nedenle, segregasyon oluşumunu önlemek için hangi tedbirlerin alınmasının bilinmesi gerekir. Bu önlemlerden bahsetmeden önce segregasyona neden olan etkenlere bakalım.
- Düşük beton işlenebilirliği, yani uygun olmayan su/çimento oranı
- Şişleme uygulamasının aşırı ya da çok az yapılması
- Vibratör uygulamasının aşırı ya da yetersiz yapılması
- İşlenebilirliği artırmak için beton karışımına ekstra su ilavesi yapılması
- Aşırı yükseklikten beton dökülmesi
- Kalıpların uygun sertlik yapısına sahip olmaması ve su sızdırması
- Çimentonun genel olarak iri agregalardan oluşması
- Pas payının az bırakılması
Segregasyon Nasıl Önlenir?
Öncelikle uygun bir yükseklikten beton dökülmelidir. Uygun yükseklikte beton dökümü yapıldıktan sonra beton sıkıştırma yapılmalıdır. Burada dikkat edilmesi gereken aşırı sıkıştırma yapmamaktır. Bu beton ayrışmasına ve nihayetinde segregasyon oluşumuna neden olur. Beton sıkışmasını kolaylaştırmak için yeterli beton örtü sağladığınızdan emin olun.
Donatıları doğru konumlarda düzgün bir şekilde sabitlemek ve betonun hem akışını hem de sıkışmasını kolaylaştırmak için belirlenmiş aralıklarda yerleştirilmesi gerekir. Takviye tıkanıklığı kaçınılmazsa, uygun beton dökümü ve sıkıştırmasını sağlamak ve sonuç olarak bal peteğini önlemek için kendiliğinden yerleşen beton veya başka bir benzersiz beton formülasyonu kullanın. Donatının etrafındaki betonun yeterince sıkıştırıldığından emin olun.
Taze betondan büyük hava kabarcıkları çıktığında vibratör uygulaması durdurulmalı ve aşırıya kaçılmamalıdır. Segregasyon genellikle, beton yapı elemanlarının köşelerinde daha çok oluşur. Bu nedenle yapısal elemanların köşelerinde sıkıştırma yeterince yapılmalıdır. Beton kalıplardan sızıntıyı önlemek için yeterince sağlam ve sızdırmayan kalıp kullanılmalıdır. Sızıntı kalıbı şişirirse yapısal elemanların boyutlarını değiştirebilir.
Beton karışımı, iri agregalar arasındaki boşlukları doldurmaya yetecek şekilde olmalıdır.
İşlene bilirliği artırmak için betona fazladan su eklemekten kaçının çünkü vibrasyon uygulandığında segregasyon oluşumu olasılığını artırır.