Merdiven Nedir? | Başlıca Merdiven Terimleri
Basamaklardan meydana gelen ve binada düşey sirkülasyonu sağlayan yapı elemanlarına “merdiven” adı verilir. Merdivenler çelik, ahşap, taş, tuğla, betonarme gibi elemanlardan imal edilebilirler. Merdivenler, eğim açılarına göre aşağıdaki biçimde sınıflandırılabilir:
Eğim Açılarına Göre Merdivenler:
| Yatık Merdivenler | 20° – 25° | Dış mekanlar, park, bahçe |
| Normal Eğimli Merdivenler | 25° – 37° | Kamuya açık binalar |
| Dik Merdivenler | 37° – 45° | Çatı arası, bodrum |
Başlıca Merdiven Terimleri
Rıht: Basamak yüksekliğini ifade eder. Yapı türlerine göre farklı aralıklarda alınabilirler.
Yapı Tipine Göre Rıht Yükseklikleri:
| Bahçe Ve Dış Girişler | 14-16 cm |
| Okul, Tiyatro, Hastane v.b. | 16-17 cm |
| Konut Ve Apartmanlar | 17-18 cm |
| Çatı Arası, Bodrum | 20-25 cm |
Basamak: Merdivenlerde çıkışta ayak basılan yüzeydir. Basamak genişliği, 2a+b = 60 ~ 63 formülü ile hesaplanır. Buradaki a; rıht sayısıdır.
Sahanlık: İki merdiven kolu arasında düzenlenen yatay döşemedir. Uzun merdivenlerde 15-18 basamakta bir veya merdiven kol boyunun ortasına gelecek şekilde düzenlenir. Merdiveni çıkan kişi için bir dinlenme platformu vazifesi görür.
Merdiven Yüksekliği: İki kat arasındaki yükseklik, merdiven yüksekliği olarak alınır. Rıht yüksekliklerinin toplamı, merdiven yüksekliğine eşittir.
Merdiven Genişliği: Toplu yaşanan ve kullanılan ortak binalar ve dörtten fazla daireli yapılarda en az 1,20 metre, diğer küçük ve bağımsız yapılarda en az 1,10 metre alınmalıdır. Merdiven genişliği tek katlı bağımsız konutlarda 1 metreye indirilebilir.
Merdiven Kol Boyu: Basamak genişliğinin basamak sayısıyla çarpımıdır. Merdiven içerisinde sahanlık bulunuyorsa sahanlık genişliği de bu değere eklenir.
Korkuluk: Merdivende emniyeti sağlamak üzere, boş olan yan tarafına demir, ahşap ya da alüminyumdan yapılan dikmelere korkuluk adı verilir.
Küpeşte: Korkulukların üzerine çıkış hattı boyunca ahşap, alüminyum, metal, plastik, taş veya mermerden yapılan dayanma çubuklarına küpeşte (tırabzan) adı verilir. Merdiven genişliği fazla olursa merdivenin duvar tarafına da küpeşte eklenmelidir. Bu küpeştelerin genişliği 10-15 cm, yükseklikleri 90 cm, taşıyabilecekleri birim yük ise 50-100 kg/m olmalıdır.
Limonluk: Basamakların üst ve yan taraflarında bulunan çıkıntılardır. İşlevleri; temizlik esnasında su v.b. sıvıların yanlara dökülmesini önlemek ve ayağın merdiven boşluğuna kaymasını engellemektir.