Riskli Yapı Nedir? Riskli Yapı Tespiti Nasıl Yapılır?
Ülkemizin büyük bölümünün deprem riski altında olduğunu son yıllarda yaşadığımız İstanbul, Elazığ, İzmir illerinde meydana gelen depremlerle bir kez daha acı bir şekilde tecrübe etmiş olduk. Bu nedenle deprem felaketine hazırlık için riskli yapıların tespiti oldukça önemlidir. 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkında Kanunun Uygulama Yönetmeliğinin 3. Maddesine göre riskli yapı “Riskli alan içinde veya dışında olup ekonomik ömrünü tamamlamış olan ya da yıkılma veya ağır hasar görme riski taşıdığı ilmî ve teknik verilere dayanılarak tespit edilen yapı” olarak tanımlanmaktadır.
Bir yapının yıkılma veya ağır hasar görme riski, Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca ilk olarak 2013 yılında çıkarılmış ve en son 2019 yılında güncellenmiş olan olan 6306 sayılı Kanun ile tespit edilebilmektedir. 6306 sayılı Kanunun Uygulama Yönetmeliği Ek-2’de yer alan Riskli Yapıların Tespit Edilmesine İlişkin Esaslara göre mevcut bir betonarme, yığma veya taşıyıcı özellikte olmayan malzemeler (boşluklu briket vb.) ile imal edilmiş yapının yıkılma veya ağır hasar görme riski taşıyıp taşımadığını statik hesaplar doğrultusunda teknik verilere dayanılarak tespit edilebilmektedir.
Bir yapının riskli olup olmadığının tespit edilebilmesi için öncelikle o yapının maliklerinden herhangi birisinin, Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca riskli yapı tespiti yapmaya yetkili lisanslı kuruluşlara www.kentseldonusum.gov.tr üzerinden e-devlet bilgileri ile başvurması gerekmektedir. Lisanslı kuruluş, söz konusu başvuruyu aldıktan sonra ilgili bina ile ilgili birtakım çalışmalar yapar. Bu çalışmalar için öncelikli olarak binanın taşıyıcı sisteminin tespit edilir. Taşıyıcı sistem tespiti sonrası rölöve çalışması ile binanın statik hesaba esas modeli oluşturulur. Binanın modeli ile statik sistem oluşturulup taşıyıcı sistem durumuna göre gerekli karot, tarama, sıyırma vb. çalışmalar yapılır ve statik analiz sonucu binanın riskli olup olmadığına karar verilir.
Riskli olarak tespit edilen binanın tespitine herhangi bir itiraz olmaması sonucu 60 gün içerisinde ilgili belediyesinden yıktırılması istenir. Güncellenen imar planları sebebiyle kat kaybı yaşanması durumu veya başka bir durum olması söz konusu ise, riskli olarak tespit edilmiş ancak statik olarak güçlendirilebilecek durumda olan binalar, kat maliklerinin en az 5/4’ünün talebi üzerine güçlendirilebilir. Ayrıca riskli yapı olarak tespit edilen yapının sahipleri, 6306 sayılı Kanuna göre kira yardımı, kredi faiz desteği, harç muafiyetleri gibi çeşitli maddi desteklerden faydalanabilir.