Tünel İnşa Metotları

Tünel inşaatının  güvenli ve ekonomik olması için, içinde bulunulan şartlara göre toprak işleri, iksa ve kaplama işlerinin en uygun şekilde yapılması gerekir. Tünel açmada zeminin sökülmesi, iksa edilmesi ve kaplama için izlenecek yol ve çalışma şekli bakımından birbirinden farklı metotlar uygulanmaktadır. Kendini tutabilen sağlam kaya cinsinden zeminlerin dışında, genel olarak az veya çok iksa gerektiren zeminlerde açılan tünellerde, tünel inşa metotlarını üç ana sınıfa ayırmak mümkündür.

Tünelin Delinmesi İşinin Tam Kesit Üzerinden Yapıldığı Metotlar

Bu metotların esas özelliği; bir anoluk kısmının toprak işleri bittikten sonra kagir işlerinin yapılmasıdır. İksa edilecek yüzeylerin yüksekliği fazladır. Tünelin ilerleme hızı daha azdır. Buna karşılık kargir(taş ya da tuğladan yapılmış olan yapı, duvar vb.) örgü ve taşıma işlerinin yapılması daha rahat bir ortamda gerçekleşir.

Bu sınıfa giren metotlar;

• İngiliz Metodu
• Avusturya Metodu dur.

Ano: Herhangi metodun tatbikinde bir işlemin yapıldığı tünelin bir parçasına ano denir. Ano boyu 1.5 metre ile 9 metre arasında değişir.

İngiliz Metodu

Bu metotta ano boyu 1.5 metre ile 6 metre arasında seçilir. Bir ano boyunca tam kesit üzere yapılan toprak işlerinde zeminin tabaka tabaka kazılması, bir anoluk toprak işleri ve iksa işleri bitince diğer anoya başlamadan önce bu anonun kargirinin yapılmasıdır.

Bu metotta önce tünel ekseninde tabanda bir galeri açılır. Bunun amacı tünele yön vermek, sızıntı sularını kanalize ederek dışarı aktarmak, zeminin cinsini ve itkisini tespit etmektir. Bundan sonra kemerin yaklaşık iki metre yüksekliğindeki toprak tabakasının kazılmasına geçilir.

Avusturya Metodu

Bu metodla tünel inşası, İngiliz Metoduna benzer. Ano boyları zemin cinsine bağlı olarak 1.5 metre ile 9 metre arasında değişkenlik gösterir. Son yıllarda tünel inşaatlarında yaygın olarak Yeni Avusturya Metodu (NATM) kullanılmaktadır.

Yeni Avusturya Yönteminde asıl olan, kazı sonrası ilk destek oluşturulana kadar geçen zamandır. Bu yöntemin en önemli ilkesi; kayanın mukavemetini korumak ve harekete geçirmek; tünel çevresindeki kayada kendini destekleyen genişçe bir halka oluşturmaktır. Bunun için ilk iksa, kayanın desteklenmesine yardımcı olması maksadıyla yerleştirilir ve zamanlama çok önemlidir. Ayrıca iksada birikecek gerilmelerin jeoteknik ölçümlerinin, düzenli olarak yapılması; potansiyel tehlikelerin önüne geçilmesinde ve zamanında tedbir alınabilmesinde çok önem taşır.

Kaynak: Prof. Dr. Necati Kuloğlu, Tünel Ders Notları