Karkası olmayan, yapıdaki ana taşıyıcı elemanları duvarların oluşturduğu yapı sistemlerine yığma yapı adı verilir. Yığma yapılarda yer alan duvarlar hem yük taşıma hem de bölücü duvar özelliği gösterirler.
Yığma binaların taşıyıcı elemanlarını döşemeler, bunların mesnetlendiği hatıllar, duvarlar ve bu duvarların temelleri oluşturmaktadır.
Yığma Yapı Çeşitleri
- Donatılı Yığma Binalar
- Donatısız Yığma Binalar
- Donatılı Panel Sistemli Binalar
- Kuşatılmış Yığma Binalar
Yığma yapılar bazı açılarda üstünlüklerine karşın, ağırlığı ve yatay yüklere dayanımlarının az olması sebebiyle, depreme karşı dayanıklı olarak nitelendirilmezler. Ancak ekonomik koşullardan ötürü Türkiye’de kırsal alanlarda yığma yapı inşaatı az da olsa devam etmektedir.
Yığma Yapıların Avantajları
- İnşaat aşamaları incelendiğinde üst düzey bir kalifiye işçilik gerektirmemektedir.
- Düğüm noktalarına sahip olmadıkları için, iç kuvvetlerin dağılımı düzgün olmakta ve belirli bölgelerin aşırı zorlanmasıyla karşılaşılmamaktadır.
- Yapı T, H veya L şeklinde değil de kutu biçiminde tasarlanırsa, taşıyıcı sistemde oluşacak burulma etkileri minimuma inecek ve depremde oluşacak çatlamaların önüne geçilecektir.
- Zeminin düzeltilmesinin ardından yapılan temel inşaatında, suyun yapıya etki etmesini engellemek için kum serimi yapılırsa drenaj açısından birçok faydası dokunabilmektedir.
Yığma Yapı Duvarları Ve Yük Aktarımı
Yığma yapılarda yük aktarımı, kullanılan malzeme ve harç arasında gerçekleşmektedir. Bu sebeple dikkat edilmesi gereken bazı hususlar vardır:
- Yığma yapıların temel ve bodrum duvarlarında taş kullanılmalıdır. Tuğla kullanılmamasının nedeni; su ve don etkilerine karşı zayıf oluşudur.
- Moloz taş duvarlarda dayanım, diğer malzemelere oranla daha düşüktür.
- Harç malzemesinde çamur kullanıldığında ıslak durumda bir miktar bağlayıcılık özelliği görülebilmektedir. Ancak kuruyunca bu özelliği kaybolmakta ve taşlar arasından akıp gitmektedir. Bu nedenle yığma yapı duvarlarında çimentolu kireç harcı kullanımı tavsiye edilmektedir.
Yığma Yapılarda Oluşan Kesme Kuvvetleri
Yığma yapılarda kullanılan taş, tuğla vb. malzemelerin çekme dayanımları düşüktür ve bu nedenle yığma yapıların çekme gerilmelerine karşı dayanımı çok zayıftır. Depremlerde oluşan yatay kuvvetler, yapıda kesme kuvvetleri oluşturduğu için yığma yapılarda bu zayıflığı gidermek için, inşaat aşamasında duvarlarda donatı kullanılabilmektedir.
Yığma Yapılarda Cephe Boşlukları
Yapılarda oluşan kesme kuvvetinin taşınması için, düzgün bir alana yayılması gerekir. Bu düzgün alanı sağlamak için de yapıda yer alan boşlukların miktarını minimuma indirmek gerekmektedir. Yönetmelikte dış cephede bırakılabilecek boşluk oranı, toplam cephenin %40’ı olarak sınırlandırılmıştır. Yapıdaki boşluk oranı arttıkça yeterli alan azalacağı için, yığma yapı depremde daha fazla zorlanacaktır.