Sismik İzolasyon Uygulaması

Binaları depremden ve depremin zararlı etkilerinden yalıtan teknolojiye sismik izolasyon adı verilir. Bu uygulamayla yer sarsıntısının etkilerinin binaya geçmesi minimuma indirilmeye çalışılır.

Sismik izolasyon için binaların temel seviyesinde kullanılan sismik izolatörler, deprem esnasında yapının sağa sola salınım yapmasını engellemeye çalışır. Yatay doğrultuda esnek, düşey doğrultuda rijit elemanları binanın tabanına yerleştirerek üst yapıyı yüksek frekanslı deprem hareketinden korumaya çalışan sismik izolasyon uygulaması sayesinde, binaların alacağı hasar minimum düzeye indirilir.

Türkiye’de Sismik İzolasyon Uygulaması

Türkiye’de ve dünya genelinde sismik izolasyon, öncelikle stratejik önemi olan binalarda uygulanmaktadır. Bu tür binalara; hastaneler, okullar, itfaiye, polis karakolu, enerji tesisleri ve haberleşme merkezleri gibi yapılar örnek verilebilir.

2013 yılında Sağlık Bakanlığı yayınladığı bir genelgeyle, 100’den fazla yatak kapasiteli, birinci ve ikinci derece deprem riski bulunan bölgelerdeki bütün hastanelerin sismik izolatörlü şekilde tasarlanmasını zorunlu hale getirmiştir. 24 Ocak 2020 tarihinde Elazığ’da meydana gelen 6,5 Mw büyüklüğündeki depremde, Elazığ Fethi Sekin Şehir Hastanesi’nde kullanılan izolatörler ile yapının depremden en az şekilde etkilendiği çok net bir şekilde görülmüştür.

Sismik İzolatörlerin Depremde Davranışı

Sismik izolasyon teknolojisinde yapının enerji tüketme kapasitesi ve sönüm oranının arttırılması temel amaçtır. Yapıya ilave edilen araçlar sayesinde bu yapı sistemine giren enerjinin bir kısmı yutularak yapının sismik performansı arttırılır. Bu uygulama ile yapıya etki eden enerji miktarının sismik izolatörler tarafından küçültülerek yapıya aktarılması sağlandığı için yapının maruz kaldığı sismik enerji küçülmekte ve binanın deprem davranışı olumlu yönde etkilenmektedir.

Sismik İzolatörlerin Avantajları

• Sismik izolasyon ile yapının yapacağı büyük yer değiştirmeler sınırlandırılır. 
• Sismik izolasyon teknolojisi, kat ivmelerini ve göreli kat ötelemelerini azaltan bir sistemdir.

Göreli Kat Ötelemesi: Bir kattaki düşey elemanın (kolon, perde duvar) bir üst ya da bir alt kattaki düşey elemana göre yer değiştirme miktarıdır. 

• Binalardaki yapısal olmayan elemanlarda (tesisat vb.) oluşacak hasarları engelleyebildiği için yapının depremin ardından faaliyetine devam etmesine yardımcı olur.
• Köprü, viyadük gibi ulaştırma yapılarında kullanılan sismik izolatörler, depremin ardından hayati önem taşıyan ulaşım faaliyetinin aksamamasına yardımcı olur.

Sismik İzolasyon Uygulamasının Maliyeti

Sismik izolasyonun maliyeti; kullanılan izolatör tipine, binanın büyüklüğüne, bölgenin depremselliğine bağlı olarak değişebilmektedir. Genel bir ifade kullanmak gerekirse; yaklaşık olarak bina yeniden yapım maliyetinin %5’i ile %10’u arasında değişeceği söylenebilir.