Çimentonun Tanımı ve Tarihçesi
Çimento kavramı Latince Ceamentum kelimesinden gelmektedir. Kalker ve kil karışımı hammaddenin pişirilmesi ile ortaya çıkan ve klinker olarak isimlendirilen malzemenin çok az miktarda alçıtaşı kullanılarak öğütülmesi sonunda elde edilen ürün çimento olarak adlandırılmaktadır. Latince İlk olarak Romalı bir mimar‐mühendis Marcus Vitrivius Pollio’nun M.Ö. 1. yy’da De Archtectura adlı eserinde geçmektedir. Bu eserde Vitrivius, toz halinde bulunan ve büyük binaların yapımında kullanılan bir malzemeden bahsetmektedir.
Romalılar tarihte daha çok bilindiğinden sönmüş kireç puzolan karışımı yapılmış olan meşhur yapılar Romalılar ile anılır. Ancak Romalılara bağlayıcıyı götürenlerin Anadolu’dan Roma’ya göç eden Etrüksler olduğu bilinmektedir. Hidrolik Bağlayıcılar ile ilgili ilk bilimsel araştırma 1756 yılında yapılmıştır. 1756’da Eddystone Deniz Feneri’nin yapımı için kullandığı Aberthaw kireci + İtalyan Puzolanı kullanarak elde ettiği bağlayıcıdır. Eddystone Deniz Feneri inşaatında killi kalkerli malzemelerin pişirilmesi sonucunda doğal çimentolar oluşturulmuştur.
Her ne kadar Parker, Frost ve Vicat kil ve kalkerin pişirilmesi sonucu çimento elde etmiş olsalar da Çimentonun patenti duvar ustası olan Joseph Aspdin tarafından 1824 yılında alınmıştır. Aspdin, pişirdiği malzemeye öğüterek elde ettiği son ürüne Portland Çimentosu adını vermiştir. Portland ismi, Portland adasından elde edilen kayalara olan benzerliği nedeniyle verilmiştir. Patenti Aspdin tarafından alınan Portland Çimentosu, üretimi esnasında yeterince yüksek sıcaklıklara çıkılmadığı için günümüzdeki Portland Çimentosu özelliklerine sahip değildi. Bu bağlayıcı daha sonraki yıllarda büyük geliştirmeler göstermiş olmasına rağmen Portland ismini aynen korumuştur.
Ülkemizde Çimento Sektörü
Türkiye’de ilk çimento fabrikası Kocaeli/Darıca’da 1910 yılında 20.000 t/yıl kapasite ile kurulmuştur. 1911 yılında 20.000 t/yıl kapasite ile Eskihisar Çimento Fabrikası kurulmuş ancak 1920 yılında rekabet nedeniyle bu iki fabrika birleşmiştir. 1950’lerde üretim 370.000 t/yıla ulaşmış, ancak 1970’lere kadar yerel pazar talebini karşılayamamıştır. Her geçen yıl artan ihracat hacmi ile birlikte ülke çimento sektörü, Türkiye’ye giderek artan bir önem kazandırırken, önemli bir istihdam da sağlamaktadır.
Türkiye’de çimento sektörü sadece kendi hammadde kaynaklarını kullanmakta ve toplam üretim ülke ihtiyacını karşılamaktadır. 2019 yılında çimento üretim kapasitesi 2018 yılına oranla yaklaşık 3 milyon tonluk bir artış ile 143,7 milyon ton olmuştur. Klinker üretim kapasitesi ise 2 milyon tonluk bir artış ile 91,6 milyon ton olmuştur. Ülkemizde klinker ve çimento üretim kapasitesi en yüksek olan bölge Akdeniz Bölgesi’dir.
Sonuç;
Türkiye çimento sektörü, maliyet düşürme ve modernizasyon yatırımları ile, AB normlarını karşılamaktadır. Türkiye, yaptığı çalışmalar ve yeni çimento üretim tesisleriyle bu sektörde Dünya genelinde söz sahibi ülkelerden biridir.