Çimentoların Genel Özellikleri

Çimentolardan fiziksel, mekanik ve kimyasal yönlerden beklenen bazı özellikler vardır. Bu özellikler TS EN 196-1,2,3,4,5,6 standartları ile de  sınırlandırılmıştır. 

Çimentoların genel özelliklerini sıralayalım:

Hidratasyon

Prizin kimyasal nedeni karma oksitlerin su ile reaksiyona girerek kristal yapıya dönüşmeleridir. Bu egzotermik olaya hidratasyon adı verilir. Hidrate kristaller çökelirler ve girift bir jel meydana getirirler. Hidratasyon olayı yıllarca azalan bir hızla devam eder.

Hidratasyon Isısı

Betonda önemli bir faktör olup, karma oksitlerin katkısı büyüktür. Hidratasyon ısısı sebebi ile üretim sırasında betonun sıcaklığı yükselir ve sertleştikten sonra soğuması termik kısalmalara yani büzülmelere neden olur. Bu büzülmeler serbestçe oluşmazsa beton çatlar ve geçirimli olur. Termik kısalmalar sonucu oluşan büzülmeye termik rötre adı verilir.

Priz

Dış ortam sıcaklığı ile yakından ilgilidir. Priz sıcak ortamda hızlanır, soğukta priz alma süresi uzar. Yoğurma suyunu arttırarak prizi bir miktar geciktirebilmek mümkündür. Dış ortamdan rutubet kapmış, uzun zaman depoda kalmış çimentoların priz süresi uzundur. Alçıtaşının katılması ve öğütme işlemi klinkerin çimento işlevi kazanması için zorunludur, aksi halde bağlayıcı maddeler için çok önemli olan kontrollü priz olayı gerçekleşmez. Priz, çimentonun sıvı halden katı hale geçmesi olayıdır. Suyla karıştırılan çimento giderek katılaşan bir sıvıdır. Katılaşmanın deneyle tanımlanan bir düzeye gelmesine priz başlangıcı itibari bir düzeye gelmesine priz sonu denir.

Kıvam

Çimentoda hamurun standart kıvamını tayin etmek için Vicat aletinden faydalanılır. Bu iş için Vicat aletine 10 mm çapında Vicat sondası bağlanır. Standart kıvam tayininde 300 gr çimento ve çimento ağırlığının %25-30’u kadar su kullanarak hamur hazırlanır. Standart kıvam elde etmek için kullanılan su, sondanın alt sınıra 6 ±1 mm kalıncaya kadar battığı durum olarak alınır.

Hacim Sabitliği

Büzülmeden (rötre) bağımsız olarak ele alınan ve kimyasal nedenlere dayanan bir özelliktir. Çimentodaki tali bileşenler MgO, serbest CaO ve SO3 iyonlarının yol açtıkları hacimsel genleşmeler hacim sabitliğini bozarlar. Ayrıca bazı çimentolarda mevcut olan Na2O ve K2O gibi alkali oksitler, agregalar içerisindeki aktif silislerle reaksiyona girerek alkali-agrega reaksiyonu adı verilen hacim genişlemelerine sebep olurlar. Çimentonun hacim sabitliği Le Chatelier aleti ile tayin edilir.

Kaynak: Fırat Üni. Yapı Malzemesi Ders Notları