Beton yollar, tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de sıklıkla tercih edilir. Genellikle avantajları ve dezavantajları konusunda asfalt yollarla karşılaştırılır. Tüm bunlara karşın her iki yol çeşidinin de kendisine göre birçok avantajı olduğunu bilmekte fayda var.
Beton yolları; Derzli donatısız beton kaplama, Derzsiz sürekli donatılı beton kaplama ve Derzli sürekli donatılı beton kaplama olmak üzere üç ana başlıkta inceleyebiliriz.
Derzli Donatısız Beton Kaplama
- En yaygın kullanılan beton kaplamadır.
- Maliyeti diğer kaplamalara göre daha ekonomiktir.
- Hizmet ömrü 20‐40 yıl arasındadır.
- Derzlerde kayma ve bağlantı demirleri kullanılabilir.
Derzsiz Sürekli Donatılı Beton Kaplama
- Derz olmadığı için bakım gerektirmez.
- Hizmet ömrü 30‐60 yıl arasındadır.
- Yüzeysel çatlaklar gözlemlenebilir ama içerisinde sürekli donatı olması nedeniyle çatlaklar açılmaz.
- Sanat yapıları geçişleri hariç yolda hiç enine derz bulunmaz.
Derzli Sürekli Donatılı Beton Kaplama
- Derzli‐donatısız kaplamalara göre enine derzler bu kaplamalarda daha aralıklıdır.
- Diğer kaplama türlerine göre daha az uygulanan bir kaplama türüdür.
Beton yolları avantajlarını 6 başlıkta incelemek mümkündür.
- Doğal kaynaklardan yapılır
- Diğer yol çeşitlerine göre dayanıklıdır.
- Güvenlidir.
- Dövize bağlı değildir dolayısıyla ekonomiktir.
- Bakım maliyetleri asfalt yollara göre daha az masraflıdır
- Araçlar için daha iyi sürüş konforu sağlar.
Beton yolların tercih edilmesinin en büyük nedenlerinden biri, üretilmesi için tamamen yerli yapı malzemelerinin kullanılmasıdır. Beton için kullanılacak agrega, doğal kaynak olarak ülkemizden temin edilmektedir. Asfalt yol yapımında kullanılan bitüm ise dövize bağlı ve yurt dışı kaynaklı bir üründür. Bitümün dövize dayalı ithalat ürünü olması sebebiyle maliyeti yüksektir.
Bunun dışında beton yolların tercih edilmesinin sebeplerini şu şekilde sıralayabiliriz;
Beton yol kaplamaları üzerinde Amerika’da yapılmış bir araştırmada; aynı koşullar altındaki beton ve asfalt kaplamaların servis ömürleri kıyaslanmış ve beton kaplamaların servis ömürlerinin asfalt kaplamaya oranla 1,7‐2,0 oranında daha fazla olduğu görülmüştür. Beton kaplamalarda parçalanma ve agrega dağılması olmadığından çukurlaşma ve göllenme olmaz ve araçlar için sürüş riski oluşmaz. Beton kaplamaların kayma sürtünme katsayıları yüksektir, bundan dolayı asfalt kaplamalara göre fren mesafeleri daha kısadır. Beton kaplamalar özellikle ağır taşıtlarda daha kolay teker yuvarlanması sağlamaktadır. Böylece beton yollarda daha az yakıt tüketilir. Farklı araştırmalara göre beton kaplamalarda %11‐%20 arasında değişen oranlarda tasarruf yapıldığı belirtilmektedir. Esnek kaplamalarda meydana gelen tekerlek deformasyonları araçların hareketine karşıt güç uyguladığından rijit kaplamalara göre daha fazla yakıt harcanmasına neden olur.
Beton ve asfalt kaplamaların başlangıç konfor düzeyleri benzer olmasına karşın ilerleyen yıllarda asfalt kaplamaların konfor seviyelerinde azalmalar meydana gelirken beton kaplamalarda konfor düzeyi hemen hemen sabit kalmaktadır. Asfalt kaplamaların konfor düzeylerindeki azalmanın en büyük nedeni kaplamada deformasyonların meydana gelmesidir.