Deprem Sonrası Betonarme Binalarda Hasar Tespiti

Ülkemizde yaşadığımız son depremler sebebiyle, deprem sonrası bölge sakinleri evlerinde, yapılarında her ne kadar hasar olmasa da tekrardan girme konusunda psikolojik olarak tedirginlikler yaşıyor/yaşamakta. Bu noktada deprem sonrası hasar tespiti oldukça büyük önem arz etmekte. Deprem sonrası hasar tespitinde dikkat edilmesi  gereken bir hususta deprem sonrası hasar tespitinin yalnızca meydana gelen deprem nedeniyle yapıda oluşan hasarları kapsadığıdır. Deprem öncesi yapıda başkaca sebeplerden dolayı bir hasar oluşmuşsa bu hasarlar deprem nedeniyle oluşmadığı için dikkate alınmamaktadır.

Deprem sonrası betonarme binalarda oluşan hasarlar yapısal hasarlar ve yapısal olmayan hasarlar olarak ikiye ayrılmaktadır.

Yapısal Olmayan Hasarlar

Yapısal olmayan hasarların yapının taşıyıcı sistemine herhangi bir etkisi yoktur. Yapısal olmayan hasar oluşan binalar az hasarlı olarak tanımlanır. Bu tarz hasarlar genellikle sıva çatlakları veya bölme duvar çatlakları olarak karşımıza çıkmaktadır. Deprem sonrası oluşan çatlakların sıva üzerinde kalıp kalmadığı, çatlağın bulunduğu bölgenin çekiç yardımı ile sıyrılıp altındaki taşıyıcı elemanda devam edip etmediği gözlemlenerek tespit edilir. Eğer altındaki taşıyıcı elemanda çatlaklar devam etmiyorsa oluşan bu çatlak sıva çatlağı olarak nitelendirilir. Ayrıca kolon, kiriş hatıl veya lento ile taşıyıcı olmayan duvarların birleşimin yerlerinde görülen çatlaklar ile birlikte elektrik kablolarının geçtiği yerlerde görülen çatlaklar yapısal olmayan hasar olarak tanımlanır.

Bitişik nizam yapılarda dışarıdan gözlemlenebilen, iki binanın birleşim noktasında düz bir şekilde oluşan çatlaklarda yapısal olmayan hasar olarak nitelendirilmektedir.

Yapısal hasarlar

Yapısal hasarların binanın taşıyıcı sistemine doğrudan etkisi vardır. Yapısal hasarlar binanın orta hasarlı, ağır hasarlı veya yıkık olarak tespit edilmesine sebep olabilir. Deprem sonrası oluşan yapısal hasarlar genellikle betonun kalitesizliği, kullanılan donatının yetersiz olması, işçilik kalitesizliği, denetimsizlik sonucu projesine uygun yapının statik projesine uygun imal edilmemesi, tasarım hataları, proje harici yapılaşma, yapı-zemin uyumsuzluğu, binanın bakımsız kalması, su, sülfat vb.  etkiler sebebiyle donatının korozyona uğraması gibi sebeplerden meydana gelmektedir.

Yapıdaki kolon, kiriş ve perde elemanlarında oluşan hasarlar karşımıza kesme, eğilme ve eksenel yük hasarı olarak çıkar. Oluşan bu hasarlar çatlağın genişliği, beton kabuğunun ezilme durumu, donatının burkulması gibi hasar tipleri ile derecelendirilmektedir.  Taşıyıcı elemanlarda oluşan hasarlar, hasarın meydana geldiği kattaki eleman sayılarına göre derecelendirilir ve yapılan derecelendirme sonucunda bina orta veya ağır hasarlı olarak tanımlanır.

Sonuç

Deprem sonrası hasar gören bina mutlaka bir hasar tespit uzmanı inşaat mühendisi tarafından kontrol edilmelidir. Tespiti yapılan binanın hasarsız çıkması, sonraki depremlere dayanıklıdır anlamı taşımamaktadır. Depremler karşısında yapının dayanıklı olup olmadığı uzman inşaat mühendisleri tarafından yapılan performans analizi ile belirlenmektedir. Eğer yapınızın riskli olduğunu düşünüyorsanız mutlaka bir inşaat mühendisine danışın.